Op woensdag 13 september 2023 hield Robbert Dijkgraaf de ROB-lezing 2023 in de Glazen Zaal in Den Haag, met als thema ‘Wie luistert naar de wetenschap?’

In de lezing stonden twee vragen centraal:

  • Hoe maak je als overheid optimaal gebruik van wetenschappelijke inzichten?
  • En hoe kan de wetenschap ervoor zorgen dat haar inzichten beter terechtkomen bij de politiek en in het beleid?

Als wetenschapper kun je bijvoorbeeld veel succes hebben als dwarsdenker, omdat je op deze wijze op nieuwe ideeën komt.

Beste mensen,

Ik begon mijn verhaal met de vergelijking tussen wetenschap en beleid als een langeafstandsrelatie. 2 partijen die veel van elkaar verschillen, maar ook veel van elkaar kunnen leren. Als wetenschapper kun je bijvoorbeeld veel succes hebben als dwarsdenker, omdat je op deze wijze op nieuwe ideeën komt. Van deze onderzoekende cultuur kunnen beleidsmedewerkers misschien iets implementeren in hun dagelijks werk.

Maar op haar beurt kan de wetenschap ook weer leren van de timing in de beleidswereld, want haar advies komt vaak óf te vroeg óf te laat. Dat gebeurt zelden op het juiste moment, wanneer de kwestie nog volop speelt in de politieke wereld en het beleid nog vloeibaar is. Dat is juist het moment voor wetenschappers om de brug te bewandelen en hun bevindingen te delen.

Ik hoop ook dat u deze dag aangrijpt om met elkaar in gesprek te gaan. Om uw bevindingen, meningen en reflecties met elkaar te delen, kennis uit te wisselen en op deze manier de werelden van wetenschap en overheidsbeleid verder naar elkaar toe te laten bewegen.

Ik moet dan denken aan Henry Kissinger, de oud-minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten. Hij wilde ooit in contact komen met zijn collega’s aan de andere kant van de Atlantische Oceaan en zou toen hebben verzucht: ‘Wie moet ik bellen als ik Europa aan de lijn wil hebben?’ Op dezelfde wijze moeten we de vraag kunnen beantwoorden: ‘Wie moet ik als minister bellen als ik de wetenschap aan de lijn wil hebben?’ Of: ‘Wie moet ik als wetenschapper bellen als ik de overheid aan de lijn wil hebben?’

Lees de hele lezing op de website van de raad