De Tweede Kamer heeft de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) gevraagd advies te geven over een afwegingskader voor prioritering van netaansluiting en transportcapaciteit. In een advies van 12 november 2024 heeft de WKR bestaande kaders geanalyseerd en het handelingsperspectief van de regering en de Tweede Kamer omschreven.
Prioriteren bij aanvragen voor transportcapaciteit vergroot de beschikbare transportcapaciteit niet.
Wat is prioriteren bij netcongestie?
In Nederland is sprake van transportschaarste op het elektriciteitsnet. Dit heet netcongestie. Hierdoor zijn wachtrijen ontstaan voor afnemers en producenten van elektriciteit.
Met behulp van een prioriteringskader kan bepaald worden of partijen voorrang krijgen als ze aan bepaalde criteria voldoen. Prioriteren bij aanvragen voor transportcapaciteit vergroot de beschikbare transportcapaciteit niet. Oplossingen zoals netverzwaring en vraagsturing wel. Dit gebeurt onder het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN), een programma waarin Rijk, medeoverheden, netbeheerders en marktpartijen met elkaar oplossingen zoeken voor de toenemende druk op het elektriciteitsnet en het verminderen van netcongestie in Nederland.
Huidige prioriteringsmethoden
Er zijn nu twee prioriteringskaders in werking. De eerste komt van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). De ACM is onafhankelijk en stelt regels en doelen die passen binnen het Europees energierecht. Via het prioriteringskader van de ACM kunnen bepaalde verzoeken voor transportcapaciteit voorrang krijgen als ze vallen onder één van drie categorieën:
- congestieverzachters (initiatieven die bijdragen aan meer ruimte op het net voor andere klanten)
- veiligheidsdiensten
- basisbehoeften
De ACM onderzoekt of bijdragen aan klimaat en milieu als vierde categorie kan worden toegevoegd.
Het tweede kader – die voor het aanleggen van energie-infrastructuur – komt uit de nationale en provinciale Meerjarenprogramma’s Infrastructuur Energie en Klimaat (nMiek en pMIEK).
Via het afwegingskader van het MIEK kunnen bepaalde netverzwaringsprojecten voorrang krijgen in de investeringsplannen van netbeheerders. Projecten worden onder andere getoetst op hun bijdrage aan maatschappelijke doelen (zoals klimaat, mobiliteit of verdienvermogen), urgentie en toekomstbestendigheid.
De Tweede Kamer en de regering kunnen prioriteren op netverzwaring
De Tweede Kamer en de regering kunnen geen invloed uitoefenen op het prioriteringskader van de ACM.
De Tweede Kamer kan via de regering het prioriteringskader van het MIEK beïnvloeden. Zij kan:
• Aangeven welke doelen en andere criteria zij belangrijk vindt.
• De minister vragen nieuwe criteria, bijvoorbeeld klimaatbestendigheid, te ontwikkelen of bestaande criteria aan te scherpen.
• De minister vragen de criteria op effectiviteit en doelmatigheid te monitoren.
