Europa vergrijst in hoog tempo. Het aandeel pensioengerechtigden in Europa zal de komende dertig jaar ongeveer verdubbelen. Zonder ingrijpen heeft dat een negatieve impact op Nederland. Dit stelt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in zijn adviesrapport Europese vergrijzing in het vizier. Omgaan met pensioen- en begrotingsrisico’s dat op 25 september 2024 is gepubliceerd. De WRR adviseert dat Nederland gaat anticiperen op een veel grijzere Europese Unie.
Europese vergrijzing moet meer in het vizier van Nederlands beleid en politiek komen om zulke scenario’s te kunnen afwenden
De Nederlandse regering moet zich inzetten voor Europees beleid dat meer en langer werken voor zoveel mogelijk mensen stimuleert én mogelijk maakt. Dat maakt Europese landen beter bestand tegen de aankomende vergrijzing. Ook moet Nederland zich beschermen tegen de mogelijke negatieve gevolgen van de Europese vergrijzing.
Beeld: ©WRRUitzonderingspositie
Vergrijzing zet de economieën en pensioenstelsels van Europese landen de komende decennia onder grote druk. Hoewel dat ook voor Nederland geldt, bevinden we ons in een uitzonderingspositie. Nederland vergrijst relatief weinig, en heeft veel grotere pensioenspaarpotten dan bijna alle andere EU-landen, die hun pensioenen uit hun begrotingen financieren. Daarmee is Nederland relatief goed op de aankomende vergrijzing voorbereid.
Risico’s voor Nederland
Ondanks die uitzonderingspositie kent Europese vergrijzing voor Nederland echter ook risico’s. Zo kan druk op overheidsbegrotingen en economieën van EU-lidstaten leiden tot oplopende schuldenbergen, economische stagnatie en extra spanningen tussen lidstaten. Dat kan de slagkracht van de EU aantasten, de Europese samenwerking en de euro onder druk zetten, en de inflatie opdrijven. Tegelijk kan onze uitzonderingspositie binnen een vergrijzend Europa ertoe leiden dat Nederland meer geïsoleerd komt te staan en voor dilemma’s komt te staan. Europese vergrijzing moet meer in het vizier van Nederlands beleid en politiek komen om zulke scenario’s te kunnen afwenden.
Adviezen voor een toekomst in een vergrijzend continent
Nederland ligt in het hart van een sterk vergrijzend continent en is economisch en politiek sterk verweven met andere EU-landen. Onze huidige en toekomstige welvaart en veiligheid hangen daarmee af van een sterke Europese Unie die de gevolgen van de vergrijzing kan doorstaan. Daarom geeft de WRR drie adviezen aan de regering:
- anticipeer op een vergrijzende Europese Unie;
- stuur op EU-niveau op het stimuleren én mogelijk maken van meer en langer werken;
- bescherm via binnenlands beleid tegen negatieve gevolgen van Europese vergrijzing.
Zo zou Nederland om te anticiperen niet alleen zijn eigen vergrijzing maar ook die in Europese partnerlanden kunnen monitoren. Het aanhalen van handels- en investeringsbanden met nog relatief jonge landen buiten Europa kan helpen de impact van de Europese vergrijzing te dempen. En binnen de EU zouden vergrijzingsbestendige Europese economieën en meer werken een speerpunt moeten worden van de Nederlandse inzet in EU-onderhandelingen.
