Gemeenten hebben nieuwe soorten kennis en kunde nodig om de huidige maatschappelijke opgaven het hoofd te bieden. Ze lopen echter tegen knelpunten aan bij het ontwikkelen van deze nieuwe vormen van deskundigheid. Tegelijkertijd staan ook traditionele ambtelijke vaardigheden onder druk. Dat schrijft WRR-onderzoeker Adriaan de Jonge in het Working Paper Deskundigheid onder druk. Inzichten uit de gemeentelijke praktijk (10 oktober 2024).
Hoe ontwikkelen en onderhouden de gemeenten hun ambtelijke deskundigheid in deze veranderende context?
De Nederlandse gemeenten hebben de afgelopen jaren nogal wat nieuwe, complexe dossiers op hun bord gekregen. Denk bijvoorbeeld aan de jeugdzorg, de inburgering van statushouders, de schuldhulpverlening, de warmte- en energietransitie en de nieuwe Omgevingswet. Hoe ontwikkelen en onderhouden de gemeenten hun ambtelijke deskundigheid in deze veranderende context? Waar treden er mogelijk tekorten op, en wat zijn de oorzaken daarvan? Die vragen staan centraal in dit Working Paper.
Personeelsverloop en externe inhuur
Op basis van een reeks interviews met gemeentesecretarissen en andere professionals in het openbaar bestuur, concludeert de auteur dat de deskundigheid van gemeenten onder druk staat. Enerzijds worstelen sommige – met name kleinere – gemeenten met een gebrek aan inhoudelijke kennis, bijvoorbeeld op het gebied van de energietransitie. Anderzijds blijkt het moeilijk om klassieke ambtelijke competenties zoals politiek-bestuurlijke sensitiviteit en lokale veldkennis op niveau te houden.
De geïnterviewde gemeentesecretarissen maken zich onder andere zorgen over het hoge personeelsverloop, dat het institutioneel geheugen van de organisatie aantast. Ook de toegenomen inzet van externe consultants wordt genoemd als een risico voor de deskundigheid van gemeenten. Het blijkt in de praktijk moeilijk om de kennis van externe adviseurs over te dragen op de eigen organisatie, waardoor afhankelijkheid op de loer ligt.
Naast een inventarisatie van knelpunten en uitdagingen op het gebied van deskundigheid, komt er in het Working Paper ook een aantal suggesties ter versterking van de gemeentelijke deskundigheid aan bod.
Over het adviesproject De deskundige overheid
Begin 2023 is de WRR gestart met het adviesproject De deskundige overheid. De WRR is het adviestraject gestart vanuit de zorgen over de deskundigheidstekorten waarmee Nederlandse overheden hun taken uitoefenen en maatschappelijke opgaven tegemoet treden.
