Gemeentes hebben onvoldoende zicht op monumenten en standbeelden in de openbare ruimte in hun regio en hun historische kennis schiet te kort. Daardoor reageren ze ad hoc op discussies die heftiger zijn geworden.
Ook op nationaal niveau is de registratie van publiek cultureel erfgoed niet op orde. In het rapport ‘Wankele sokkels – Omstreden monumenten in de openbare ruimte’ (23 oktober 2023) geeft de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) advies over hoe bestuurders, beleidsmakers en burgers daar beter mee om kunnen gaan. Het rapport gaat over monumenten in de openbare ruimte die raken aan het koloniaal verleden en slavernij (zoals J.P. Coen in Hoorn en Peerke Donders in Tilburg), en aan oorlogen en genocide (zoals het Holocaust Namenmonument in Amsterdam en het tijdelijk Srebrenicamonument in Den Haag). Controverses over de monumenten ontstaan, concludeert de KNAW, uit onbegrip over de geschiedenis en beeldtaal, over locatie, eigenaarschap en over procedures rond besluitvorming.
Publieke monumenten kunnen sterke emoties oproepen. De laatste jaren veranderen onze opvattingen erover radicaal, onder invloed van bewegingen als Black Lives Matter, door sociale bewustwording en de groei van historisch besef. Soms worden de helden van vroeger van hun sokkels getrokken maar het verwijderen van beelden wist de geschiedenis niet uit. Een commissie van de KNAW heeft geadviseerd hoe we met het omstreden erfgoed om moeten gaan, en hoe we het debat er over het beste kunnen voeren.
Het rapport gaat over monumenten in de openbare ruimte die raken aan het koloniaal verleden en slavernij (zoals J.P. Coen in Hoorn en Peerke Donders in Tilburg), en aan oorlogen en genocide (zoals het Holocaust Namenmonument in Amsterdam en het tijdelijk Srebrenicamonument in Den Haag). Controverses over de monumenten ontstaan uit onbegrip over de geschiedenis en beeldtaal, over locatie, eigenaarschap en over procedures rond besluitvorming.
