Op 22 april j.l. vierde de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) zijn 1-jarig bestaan. Tijdens deze inspiratievolle middag vroeg de WKR zich af: hoe maken we als WKR nou impact? Op deze World Earth Day onderzocht de raad samen met minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten, de eigen raadsleden en een aantal leden van collega-adviesraden welke keuzes hij nu kanmaken om impact te hebben en hoe de adviezen verschil in beleid teweeg kunnen brengen.
Hoe de WKR is ontstaan
Een onafhankelijke adviseur die vooruit kijkt en blinde vlekken in het klimaatbeleid kan vinden voor het kabinet, zoals bijvoorbeeld de samenhang tussen klimaat en biodiversiteit. Dat hadden de onderhandelaars voor ogen bij de vorming van het kabinet Rutte IV. En zo is het gebeurd, vertelt demissionair minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten aan Jan Willem Erisman tijdens de start van de middag.
Het doel was om een wetenschappelijke raad op te richten naar Engels voorbeeld: een interdisciplinaire raad die vanuit verschillende invalshoeken over het klimaatbeleid adviseert.
Er is in een jaar tijd ontzettend hard gewerkt en dat zie je ook in het eerste advies, vindt Rob Jetten. De tien verschillende disciplines van de raad zijn erin terug te vinden. Die verschillende invalshoeken smaken naar meer. De agenderende en aanjagende functie die de WKR heeft zal volgens hem uiteindelijk een blijvende koers zijn.
Vooruitkijken: het tweede jaar van de WKR
De minister merkt dat duurzaamheid en klimaat steeds meer speelt in de samenleving. Hoe kunnen we alle transities aan elkaar knopen? Welke kleur een nieuw kabinet ook heeft, de druk vanuit de samenleving maar ook vanuit Europa is onmiskenbaar aanwezig. Het is belangrijk voor de komende jaren om op klimaatgebied zaken voor elkaar te krijgen – hoe kun je aanhaken op de EU-implementatie en iedereen mee die transitie in krijgen en met welke boodschap?
Rob Jetten’s advies aan ons: “De WKR is ontstaan vanuit een politiek idee vanuit vier heel verschillende politieke partijen en heeft daardoor breed politiek draagvlak. Mijn advies is om de dialoog met de Tweede Kamer op te zoeken en hen mee te nemen in jullie onderzoek de komende jaren.”
Van maart 2023 tot nu
WKR-vicevoorzitter Heleen de Coninck presenteerde een tijdlijn van maart 2023 tot nu waarin zij een beeld schetste van gebeurtenissen die van invloed zijn geweest op de werkzaamheden van de WKR in het eerste jaar. Want adviseren doe je niet in splendid isolation en de WKR opereert bovendien in een druk adviesveld.
Adviseren met impact: hoe doe je dat?
Hoe doe je dat nou, zodanig adviseren dat regering en parlement ook daadwerkelijk met jouw advies verder kunnen en gaan? Dat was de centrale vraag in het tweede deel van de middag. Het schrijven van een advies is slechts een stap in een heel proces; de landing en doorwerking ervan vragen weer hele andere dingen.
In het gesprek onder leiding van Kees Vendrik van het Nationaal Klimaatplatform werd duidelijk dat voor een adviesraad als de WKR een aantal aspecten in het oog moet houden: de wetenschappelijkheid van de adviezen, de onafhankelijke positie, de politieke antenne en de mate waarin je alle stemmen een plek kunt geven in je advies. Wetenschappelijk gezag heeft daarnaast baat bij advisering over beleidsrelevante onderwerpen en rolvastheid van de organisatie. Dat lijken open deuren, maar in de praktijk stuit je best op wat dilemma’s.
Om het wat concreter te maken: een goed advies moet op zoek naar de vraag achter de vraag. Waarom wordt nu deze vraag gesteld? Wat is de beleidscontext, hoe groot is de politieke ruimte en wat is het maatschappelijke sentiment?
Een goed advies schetst meerdere opties, want er leiden altijd meerdere wegen naar Rome. Daarbij speelt de vraag ‘En hoe gaan we dat betalen?’ altijd een prominente rol. Voeg dus als het kan ook een financiële paragraaf toe aan je advies.
Een goed advies heeft ook wortels in de praktijk. Hoe je dat organiseert is best een kluif; het dilemma tussen uit je ivoren toren komen aan de ene kant en je onafhankelijke blik en wetenschappelijke focus aan de andere. Voor veel onderwerpen geldt dat de uitvoering regionale verschillen laat zien: de energietransitie pakt in de provincie Groningen anders uit dan in de Randstad. Daarom zullen adviesraden de interdisciplinariteit (ook) vooral moeten inzetten om die regionale uitvoering kleur te geven.
Bij dit alles speelt taal een cruciale rol. Adviseurs en wetenschappers moeten de taal vinden die zowel van de lezer van de Telegraaf en de kijkers van Voetbal Inside bedient, als de Volkskrant- en De Groene-abonnee. Hiervoor moet je jezelf uitdagen op multidisciplinariteit die niet in de wetenschap zit. Dat zal uiteindelijk – deels – het verschil maken tussen een goed advies en een impactvol advies.
